آستان ملکوتی امام هشتم (ع) هر روزه، میزبان خیل عظیم زائران داخلی و خارجی است که از جای‌جای این کره خاکی برای عرض ارادت به پیشگاه امام رئوف(ع)، مهمان صحن و سرای حرم مطهر رضوی می‌شوند.
در بین شمار کثیر این زائران شیفته حضرت علی‌بن‌موسی‌‌الرضا(ع)، کم نیستند عاشقانی که آثار نفیس خود را وقف روضه رضویه می‌کنند. اشیای ارزشمندی که گاه میراث خانوادگی و یا هنر دست‌شان است. آثاری بی‌بدیل که موزه‌های آستان قدس رضوی، مکانی است برای تجلی ارادت خالصانه و پاک این واقفان هنردوست. طوری که در پشت ویترین‌های شیشه‌ای گنجینه‌های مختلف حرم مطهر رضوی، می‌توان اشیاء هنری و تاریخی بسیاری را از نزدیک دید که نام واقفان بخشنده بر اتیکت کوچک آن‌ها نقش بسته است.
تاریخچه وقف و اهدا
واقفان و اهداکنندگان
شخصیت ها
مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی)
بزرگترین اهداکننده اشیای موزه‌ای و نسخ خطی به آستان مقدس رضوی در توصیف وقف به‌عنوان میراث جاویدان می فرمایند:
"سنت وقف را می توان یکی از برترین آموزشهای علمی اسلام برای انفاق ماندگار مفید شمرد".
آثار اهدايی معظم له به موزه آستان قدس رضوی توسط سران کشور های خارجی ، شخصیت های برجسته ایرانی و خارجی ، هنرمندان و ارادتمندان به مقام معظم رهبری اهداء شده است و ایشان طی چندین دوره در سالهای 1373تا 1396 به موزه آستان فدس رضوی اهداء نموده اند.
برخی از آثار اهدایی:
1- تابلوی معرق چوب عصر عاشورا
این تابلو متشکل است از 30 نوع چوب به رنگهای طبیعی و همچنین صدف، مس، برنج و آلومینیوم، سازنده: جمعی از بسیجیان کرج به سرپرستی محمد توانا، در 1381 ش، ابعاد 6×4 متر، اهدایی بسیج تهران، در 1382 ش.
2- مجموعه اوراق چاپی قرآن کریم
این اوراق قرآنی که به صورت نفیس (فاکسیمیله) چاپ شده است، در دیدار ولادیمیر پوتین؛ رئیس جمهور روسیه با مقام معظم رهبری اهدا شده است. تعداد اوراق: 97 برگ، جنس: کاغذ گلاسه، قطع: رحلی، تاریخ اهدا: 1394 ش.
3- سنگ حرم حضرت سیدالشهداء (ع)
قطعه ای از سنگ مرمر متعلق به کف داخل ضریح مطهر حضرت سید الشهداء (علیه السلام) است، ابعاد: 5/23× 3/16× 5/3 سانتیمتر، اهداکننده: ستاد بازسازی عتبات (توسط خانواده شهید شیروانیان و همسر سردار شیرازی)، در سال 1424 ق.
4- بقایای پرچم واقعه جهاد اسلامی
بقایای پرچم واقعه جهاد اسلامی عشایر عرب خوزستان علیه انگلیس بعد از جنگ جهانی اول مربوط به سال 1294 ش. این پرچم که نماد مقاومت و استکبارستیزی است در سال 1375 توسط سید جابر موسوی آلبوشوکه اهدا شده است.
هنرمندان
محمود فرشچیان
وی در عین توجه به مبانی سنتی نقاشی، سبکی نو دارد و به سبب آثاری که درباره برخی موضوعات شیعی پدید آورده، مشهور است. خارج‌کردن نقاشی از هنری وابسته به شعر و ادبیات و استقلال‌بخشیدن به آن، سه‌بعدی کردن نقاشی با نگاه به هنر غرب، و همچنین نگاه ویژه به بازسازی مفاهیم دینی و شیعی، از جمله شاخص‌های هنر و آثار اوست. خلق آثاری چون «تابلو عصر عاشورا» و «تابلو شام غریبان»،«تابلو ضامن آهو» و نیز طراحی و نظارت بر ساخت ضریح امام رضا(ع) و ضریح امام حسین(ع)، از برجسته‌ترین کارهای هنری فرشچیان است. وی از سال 1369 تا 1396ش، 18 اثر خود را به موزه حرم امام رضا(ع) اهدا کرده است.
برخی از آثار اهدایی:
1- عصر عاشورا، اهدایی 1369
مشهور‌ترین اثر تجسمی درباره واقعه عاشوراست. موضوع اثر، بازگشت اسب بی‌سوار به سوی خیمه‌ها، پس از شهادت امام حسین(ع) در عصر عاشورا، و نمایش حزن و اندوه اهل بیت امام در مواجهه با این صحنه است.
2- ضامن آهو2، اهدایی 1389
این اثر حضرت امام رضا (ع) را در هاله‌ای از نور نشان می‌دهد و در کانون و مرکز اصلی اثر آهوانی که به ایشان پناهنده شده و از دست صیاد گریخته‌اند قرار دارند و صیاد نادم و پشیمان، کمان را با زانوان شکسته و در حالت تعظیم و تکریم به حضرت رضا (ع) است.
3- آسمان چهارم، اهدایی 1394
داستان این تابلو در واقع بازگو کننده واقعه بزرگ شب معراج حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (ص) می باشد. در این تابلو حکایت عروج حضرت محمد (ص) از آسمان چهارم می باشد و فرشتگان مقرب او را همراهی می کنند.
4- عرش بر زمین، اهدایی 1396
این تابلو بازگو کننده واقعه عاشورا و صحنه تأثر انگیز وداع حضرت زینب (س) با پیکر مطهر امام حسین (ع) در گودی قتلگاه است. در این تابلو، فقط دو پای مبارک امام حسین (ع) دیده میشود و پیکر مطهر حضرت با ظرافت خاصی در پشت تل خاک قرار گرفته است.
ورزشکاران
غلامرضا تختی
غلامرضا تختی متولد ۵ شهریور ۱۳۰۹ در تهران و ملقب به جهان‌پهلوان، نخستین ورزشکار ایرانی بود که در سه المپیک مدال گرفت. تختی در المپیک ۱۹۵۶ ملبورن به همراه امامعلی حبیبی نخستین مدال‌های طلای تاریخ ورزش ایران در بازی‌های المپیک را کسب کرد. او با یک مدال طلا و دو مدال نقره المپیک، دو طلا و دو نقره قهرمانی جهان و یک طلای بازی‌های آسیایی در فهرست برترین‌های قرن فیلا در جایگاه سیزدهم قرار دارد. وی یکی از سه کشتی‌گیر ایرانی در کنار امامعلی حبیبی و عبدالله موحد است که تصویر آن‌ها در تالار افتخارات فیلا نصب شده است. ارادت و علاقه بسیار زیاد مرحوم جهان پهلوان تختی به ثامن الحجج، امام علی بن موسی الرضا (ع)، موجب شد تا مدال ها و بازوبند پهلوانی اش مطابق وصیتنامه وی به موزه آستان قدس رضوی اهداء شود؛ درحال حاضر، سی و شش مدال و یادبود از این پهلوان جوانمرد، در «گنجینه مدال آستان قدس رضوی» به نمایش گذاشته شده است.
برخی از آثار اهدایی:
1- مدال‌های بازی‌های المپیک:
1952 هلسینکی: مدال نقره وزن 79 کیلوگرم
1956 ملبورن: مدال طلای وزن 87 کیلوگرم
1960 رم: مدال نقره وزن 87 کیلوگرم
1964 توکیو: چهارم وزن 97 کیلوگرم
2- مدال‌های قهرمانی جهان:
1951 هلسینکی: مدال نقره وزن 79 کیلوگرم
1954 توکیو: نفر پنجم وزن 87 کیلوگرم
1959 تهران: مدال طلای وزن 87 کیلوگرم
1961 یوکوهاما: مدال طلای وزن 87 کیلوگرم
1962 تولیدو: مدال نقره وزن 97 کیلو گرم
3- مدال‌های بازی‌های آسیایی:
1958 توکیو: مدال طلای وزن 87 کیلوگرم
4- مدال‌های مسابقات کشوری:
1329: مدال طلای مسابقات قهرمانی کشتی باشگاه های کشور (باشگاه پولاد)
1337: مدال طلای مسابقات پهلوانی کشتی باشگاه های کشور (باشگاه دارایی)
1335-36-37: بازوبند پهلواني ایران
دانشمندان
دکتر امرالله احمدی
مرحوم دکتر امرالله احمدی (1332 - 1389) یکی از پژوهشگران عرصه داروهای گیاهی بود که داروی گیاهی ضد سرطان حصا-آ ( HESA-A) از یادگارهای ارزشمند ایشان می باشد. همچنین از ایشان فرمولاسیون داروهایی در کمک به درمان بعضی از بیماری‌های قلبی عروقی، آلزایمر، ای.ال.اس، و ام.اس نیز به یادگار مانده است. دکتر احمدی از معدود افرادی بود که با همت بلند، پایمردی و مقاومت، تحقیقات و پژوهش های بسیاری به منظور یافتن روش های درمانی برای بیماری های صعب العلاج مثل ام.اس، انواع سرطان ها و هپاتیت در دو دهه اخیر انجام دادند؛ این استاد گرانقدر در سمینارها، نمایشگاه‌ها و مجامع علمی و بین‌المللی متعددی شایسته اهدای مدال‌های طلا، نقره و برنز و نشان‌ها و دیپلم‌های افتخار شناخته شدند، نشان‌هایی که همگی را به موزه آستان قدس رضوی اهدا کرد.
برخی از آثار اهدایی:
1- مدال نقره نمايشگاه جهانی یوروکا
کسب شده در نمايشگاه جهانی اختراع، پژوهش و ابداعات صنعتی (یوروکا) برای كشف تأثير داروی حصاآ بر روی بیماری هپاتیت، بلژیک، 2009 میلادی.
2- مدال برنز نمايشگاه جهانی یوروکا
کسب شده در نمايشگاه جهانی اختراع، پژوهش و ابداعات صنعتی (یوروکا) برای كشف تأثير داروی حصاآ بر روی بیماران ایدزی، بلژیک، 2009 میلادی.
3- مدال طلای نمايشگاه بین‌المللی آيتكس
کسب شده در نمايشگاه بين المللی اختراع، نوآوری و تكنولوژی (آيتكس) برای كشف تاثير داروی حصاآ بر روی بيماران اسکیزوفرنی، مالزی، 2009 میلادی.
4- مدال طلای نمايشگاه بین‌المللی آيتكس
کسب شده در نمايشگاه بين المللی اختراع، نوآوری و تكنولوژی (آيتكس) برای كشف ضد سرطانی بودن داروی حصاآ، مالزی، 2010 میلادی.
مجموعه داران
محمدتقی صفار
محمدتقی صفار، متولد 1352 در مشهد، دارای مدرک کارشناسی ارشد باستان شناسی از دانشگاه تربیت مدرس تهران و کارشناس و پژوهشگر تاریخ ایران است که از سال 1389 طی چندین نوبت سکه‌های تاریخی و باارزشش را که هر کدام خاص و در عین حال نایاب می باشد، به موزه حرم امام رضا (ع) اهدا کرده است. سکه‌های ارزشمندی که تعداد آن ها بیش از 900 قطعه از سلسله های مختلف در فاصله زمانی ۵۰۰ سال پیش از میلاد تا ۱۱۶۱ قمری و نیز سکه‌های حکام محلی را شامل می شود.
ایشان ۳۵ سال از عمر خود را برای یافتن هرکدام از سکه‌های مجموعه‌اش در سفر یا در بازارچه‌های قدیمی سکه و طلا گذرانده است. سکه‌هایی که هرکدام روند تحول سکه را در دوران‌ها و حکومت‌های مختلف روایت می‌کنند. همچنین آقای صفار از بیش از ده سال قبل با گنجینه سکه در شناسایی و مستندنکاری سکه‌های چکشی (به دلیل آشنایی با خط پهلوی و خط کوفی) همکاری مستمر دارند و مجموعه داران دیگر را نیز جهت وقف و اهدای سکه‌های مجموعه خویش به گنجینه رضوی تشویق می نمایند.
برخی از آثار اهدایی:
1- سکه درهم نقره ولایتعهدی امام رضا علیه السلام
سکه ولایتعهدی حضرت رضا (ع) از جنس نقره و ضرب نیشابور که توسط مأمون عباسی (198 تا 218 ق.) در سال 203 ق. ضرب شده و نمونه ای کمیاب و با ارزش است.
2- سکه دینار طلای هرمز اول ساسانی
سکه هرمز اول ساسانی (دوران فرمانروائی از 272 تا 273م.) ازجنس طلا و ضرب مرو (در ترکمنستان کنونی) (تنها نمونه سکه ضرب مرو که از این شاه تاکنون در جهان دیده شده است).
3- سکه دینار طلای ملکشاه سلجوقی
سکه ملکشاه سلجوقی (465 تا 485 ق.) از جنس طلا و ضرب 474 ق. در اصفهان با برخورداری از کتیبه کامل آیت‌الکرسی
4- سکه درهم نقره حسن‌بن‌زید
سکه حسن بن زید (250 تا 270 ق.) از سلسله زیدیه طبرستان از جنس نقره و ضرب ۲۶۸ ق. در جرجان (گرگان)
شخصیت ها
هنرمندان
ورزشکاران
دانشمندان
مجموعه داران
سایر
تازه ها
اهدای میراث نفیس خانوادگی به موزه رضوی توسط بانوی طالقانی
۱۳۹۹-۱۱-۰۵
شهروند طالقانی، 10 قطعه سکه قاجار و یک تابلوی قرآن کامل دست‌نویس و مذهب و طلاکاری شده را به کتابخانه و موزه آستان قدس رضوی اهدا کرد.
لیلا برنگی، شهروند طالقانی در دیدار با رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تعداد 10 قطعه سکه متعلق به دوره قاجار که میراث خانوادگی وی بوده است را به همراه تابلویی از قرآن کامل که به دست پدر وی با قلم ریز کتابت شده و به وسیله آب طلا تذهیب شده است را به کتابخانه و موزه مرکزی آستان قدس رضوی اهدا کرد.
راهنما
من هم می خواهم واقف باشم !
ترین ها
قدیمی ترین
قرآن ابن کثیر
این قرآن دارای 142 ورق به خط کوفی دوره تکامل و شامل جزء سیزدهم (از آیه 53 سوره مبارکه «یوسف» تا پایان سوره مبارکه «ابراهیم») به ایعاد 10/7 × 7/8 سانتی متر می باشد که توسط ابوالقاسم منصور بن محمد بن کثیر در 393 ق. وقف روضه منوره رضوی شده است. این اثر نفیس هم اکنون به عنوان قدیمی ترین اثر وقفی در موزه قرآن و نفایس در معرض نمایش قرار دارد.
نفیس ترین
کتیبه های مشبّک طلا
این کتیبه ها برای نصب بر ضریح مطهر در سال 949 ق. ساخته شده، شامل آیاتی از سوره انسان به خط ثلث است که با گل و بوته و نقوش اسلیمی درهم آمیخته و بر ورقه های طلا به روش مشبک کاری ساخته و در سال 957 ق. توسط شاه طهماسب صفوی وقف روضه منوره رضوی شده است. این اثر نفیس هم اکنون به عنوان نفیس ترین اثر وقفی در گنجینه تاریخ حرم رضوی در معرض نمایش قرار دارد.
بزرگ ترین
تابلوی معرق عصر عاشورا
این تابلو به ابعاد 4 × 6 متر دارای شش قسمت مجزا و قابل اتصال است. مدت زمان کار روی اثر 26850 ساعت و تعداد قطعات آن 101250 قطعه از 30 نوع چوب می باشد که توسط محمد توانا در سال 1383 اهداء شده است. این اثر نفیس هم اکنون به عنوان بزرگ ترین اثر وقفی در موزه هدایای مقام معظم رهبری در معرض نمایش قرار دارد.
کوچک ترین
قرآن کریم روی تراشه سیلیکونی
این قرآن روی تراشه سیلیکونی به ابعاد 1/8 × 1 سانتی متر با فن آوری نانو نوشته شده است که به مناسبت برگزاری نمایشگاه فناوری در حسینیه امام خمینی (ره) در سال 1387 به رهبر معظم انقلاب اهداء شده است. این اثر نفیس هم اکنون به عنوان کوچک ترین اثر وقفی در موزه هدایای مقام معظم رهبری در معرض نمایش قرار دارد.
سنگین ترین
ضریح شیر و شکر
چهارمین ضریح مطهر رضوی از جنس طلا و نقره (ملمع) که معروف به شیر و شکر است توسط استاد محمدتقی ذوفن اصفهانی و زیر نظر مرحوم سید ابوالحسن حافظیان ساخته و در سال 1338 ش. بر مضجع مطهر حضرت رضا عليه‌السلام نصب شد. ابعاد آن 405 × 306 × 330 سانتی متر و وزن تقریبی آن هفت تُن می باشد. این اثر نفیس هم اکنون به عنوان سنگین ترین اثر وقفی در گنجینه تاریخ حرم رضوی در معرض نمایش قرار دارد.
